از جمله داستانهای حماسی – قهرمانـی آذربایجان می­توان «قاچاق نبی» را نام برد که حتی بسیاری از مردم آذربایجان، امروز با شنیـدن عنوان قـاچاق نبـی ناراحت شـده و اعــتراض می­کـنند و مـدعی ­انـد که بـایـد او را، «قوچاق نبی» یعنی «نبی دلاور و مبارز» خواند و این امر،نشانگر عشق و علاقه­ مردم به قهرمان خودشان می­باشد و نبی، چهره­ای حقیقی و تاریخی است که در برهه­ای از زمان توانسته است خواسته‌های درونی مردم علیه ظلم و جور دیکتاتورها را تأمین نماید و مردمبا ساختن داستانها،چهره­ی او را با قهرمانان اساطیری خود ممزوج ساخته و در رده­ی آنان قرار داده­اند.
بی ­تردید بر چهره­ واقعی نبی، مشخصه‌های بیشتری را اضافه کرده و سیمای ایده آل یک قهرمان مردمی بدان داده ­اند. در اسطوره‌های مردم، قهرمان مرگ نمی­شناسد و در مشکل ترین و دشوارترین موقعیت­ها، نیروهای خارق­‌العاده به کمک او می­شتابد و این خواسته­ مردم است. و مردم دوست ندارند شکست یا مرگ قهرمان خود را باور کنند. اما داستان قاچاق نبی به دلیل نزدیکی زمانش به ما، فرصت اسطوره شدن نیافته است و تنها به عملکرد خوب، قدرت تفکر و عمل او پرداخته و سطح توانمندی او را بالا دانسته ­اند و هنوز لباس اسطوره بدو نپوشانیده­‌اند

داستانهای قاچاق نبی که امروزه آشیقها با آب و تاب تمام در گوشه ـ گوشه­ آذربایجان با ساز و آواز خود روایت می­کنند یک سیمای تاریخی است که هنرمندان مردمی بدان بال و پر داده و مایه­ی دلگرمی و امیدواری مردم در مبارزه با مستبدین و دیکتاتورها ساخته­اند. یکصد سال پیش بود که فئودالها و زمینداران بزرگ بر جان و مال مردم مسلط بودند و دهقانان را به  بیگاری و استثمار می­کشیدند و همچون برده­ای همراه زمین خرید و فروش می­کردند. در این دوره، مبارزات مردم نیز در برابر زورگویی­های آنان اوج می­گرفت و مبارزه­ نبی، سمبل و نمونه­‌ای برجسته از این مبارزات می­باشد.
.
.
.

    آردی وار....

مادران در کنار لالایی‌هایی که برای خوابانیدن فرزندان خود زمزمه می کنند، از آوازهایی که ریتم و آهنگی شبیه لالایی دارند استفاده می‌کنند که به آنها نازلاما یعنی «ناز کردن و نازک کودک را کشیدن» گفته می‌شود.

فرق اساسی لالایی با نازلاما در آن است که نازلاما بر خلاف لالایی در موقع بیداری کودک خوانده می‌شود.

در واقع نازلاما نوعی قربان صدقه رفتن و ناز و نوازش مادر برای فرزند می باشد که انعکاس آرزوهای او برای سلامتی و قد کشیدن کودک خورد خود و در امان ماندن او از بلایای طبیعی و غیر طبیعی و رخت دامادی پوشیدن و از این قسم سخنان می باشد.

گاه نیز سخنان مفاخره آمیزی گفته می شود که ریشه در گوشه و زوایای روحی و روانی و عاطفی مادر دارد.

در بعضی از نازلاماها نشانه های جامعه ی مردسالار به وضوح دیده می شود، در چنین مواردی مادرانی که فرزند پسر ندارند، تصویری رشک انگیز از دختر خود ارائه می دهند تا دماغ مادران صاحب پسر را بسوزانند و آبی بر آتش بی پسری خود بپاشند.

فرق دیگر لالایی با نازلاما در تعداد مصراع‌های آن می‌باشد. لالایی‌ها همیشه از چهار پاره تشکیل می‌شوند در حالی که نازلاما از هشت، شش، پنج، چهار و یا دو پاره تشکیل می‌شود و از عدد ثابتی پیروی نمی کند....

.

.

.

  آردی وار...