سرزمین آذربایجان به دلیل برخورداری ازفرهنگ دیرینه و اصیل و نیز شرایط جغرافیائی و پرتحرکش، ازپیشینه ی فرهنگی و هنری خاصی برخورداراست. بسیاری از آئین ها در ادبیات شفاهی فولکلور در دل موسیقی حماسی و گیرای این منطقه نهفته است. نوروز، این کهن آئین تورکان، با رنگ و بوئی ویژه و مراسم های خاصی در آذربایجان برگزار میشود . مراسم سنتی «سایا» از جمله زیباترین رسم‌های مردمان آذربایجان به مناسبت روزهای پایانی سال و آغاز سال نو است که از چندین ده روز مانده به عید نوروز برگزار می‌شود. در این آئین دیرینه، سایاچی ها، افراد هنرمند، شوخ طبع و بذله گوئی هستند که با نغمات، آواز و سخنان شوخ و شیرین خود مردم را دلشاد ساخته و طلیعه داران آغاز بهار و جشنهای مربوط به آن بوده اند.در فولکلور ترکی، سایا به معنی احترام گذارنده است و سایاچی به معنی حرمت و حرمت کننده است و با توجه به اینکه سایاچی ها هنرمندان دوره گردی بودند که با لباس هائی برگرفته از رنگ طبیعت و گاه با لباس های چوپان های محلی از چند هفته مانده به نوروز، ده به ده، کوی به کوی و خانه به خانه و با دو چوب د دست میگشتند و با خواندن شعرهای مخصوص و زدن چوبهای دستی به هم ریتم درآورده و شعر و آواز در وصف طبیعت میخواندند و برای مردم آرزوی روزهای خوش، خیر و برکت در سال نو از درگاه خداوند بخشنده طلب می‌کردند. سایاچی‌ها در مقابل دعاهای خیر و شعرهای دوست‌داشتنی خود از صاحب‌خانه‌ها هدیه و انعامی را دریافت می‌کنند.این هدیه ممکن است گندم و جو و شیرینی و آجیل باشد یا مبلغی پول به سایاچی هدیه داده شود.
در برخی مناطق آذربایجان سایاچی ها را »کوساکوسا« مینامند. با توجه به اینکه سایاچی ها از چند هفته مانده به عید، روزهای مانده به آغاز سال نو را شمارش می‌کردند، میتوان احتمال داد واژه سایا از مصدرترکی »سایماق« به معنای شمردن گرفته شده است. 
از مهم ترین این رسوم، آئین های نوروزی است که می توان به مراسم »تکمچی و سایاچی و کوسا گلین« اشاره کرد که هم زمان با نوروز با الحان دلنشین و خاص خود به نغمه سرائی پرداخته و با طنین آواز خود در فضای کوی و برزن ها، طلیعه آمدن بهار و زایش دوباره زمین را به مردم مژده میدهند.
.
.
.
.
   آردی وار....

آردینی اوخو
شنبه 22 دی 1397
بؤلوملر : آداب و مراسم,