از جمله داستانهای حماسی – قهرمانـی آذربایجان می­توان «قاچاق نبی» را نام برد که حتی بسیاری از مردم آذربایجان، امروز با شنیـدن عنوان قـاچاق نبـی ناراحت شـده و اعــتراض می­کـنند و مـدعی ­انـد که بـایـد او را، «قوچاق نبی» یعنی «نبی دلاور و مبارز» خواند و این امر،نشانگر عشق و علاقه­ مردم به قهرمان خودشان می­باشد و نبی، چهره­ای حقیقی و تاریخی است که در برهه­ای از زمان توانسته است خواسته‌های درونی مردم علیه ظلم و جور دیکتاتورها را تأمین نماید و مردمبا ساختن داستانها،چهره­ی او را با قهرمانان اساطیری خود ممزوج ساخته و در رده­ی آنان قرار داده­اند.
بی ­تردید بر چهره­ واقعی نبی، مشخصه‌های بیشتری را اضافه کرده و سیمای ایده آل یک قهرمان مردمی بدان داده ­اند. در اسطوره‌های مردم، قهرمان مرگ نمی­شناسد و در مشکل ترین و دشوارترین موقعیت­ها، نیروهای خارق­‌العاده به کمک او می­شتابد و این خواسته­ مردم است. و مردم دوست ندارند شکست یا مرگ قهرمان خود را باور کنند. اما داستان قاچاق نبی به دلیل نزدیکی زمانش به ما، فرصت اسطوره شدن نیافته است و تنها به عملکرد خوب، قدرت تفکر و عمل او پرداخته و سطح توانمندی او را بالا دانسته ­اند و هنوز لباس اسطوره بدو نپوشانیده­‌اند

داستانهای قاچاق نبی که امروزه آشیقها با آب و تاب تمام در گوشه ـ گوشه­ آذربایجان با ساز و آواز خود روایت می­کنند یک سیمای تاریخی است که هنرمندان مردمی بدان بال و پر داده و مایه­ی دلگرمی و امیدواری مردم در مبارزه با مستبدین و دیکتاتورها ساخته­اند. یکصد سال پیش بود که فئودالها و زمینداران بزرگ بر جان و مال مردم مسلط بودند و دهقانان را به  بیگاری و استثمار می­کشیدند و همچون برده­ای همراه زمین خرید و فروش می­کردند. در این دوره، مبارزات مردم نیز در برابر زورگویی­های آنان اوج می­گرفت و مبارزه­ نبی، سمبل و نمونه­‌ای برجسته از این مبارزات می­باشد.
.
.
.

    آردی وار....