مادران در کنار لالایی‌هایی که برای خوابانیدن فرزندان خود زمزمه می کنند، از آوازهایی که ریتم و آهنگی شبیه لالایی دارند استفاده می‌کنند که به آنها نازلاما یعنی «ناز کردن و نازک کودک را کشیدن» گفته می‌شود.

فرق اساسی لالایی با نازلاما در آن است که نازلاما بر خلاف لالایی در موقع بیداری کودک خوانده می‌شود.

در واقع نازلاما نوعی قربان صدقه رفتن و ناز و نوازش مادر برای فرزند می باشد که انعکاس آرزوهای او برای سلامتی و قد کشیدن کودک خورد خود و در امان ماندن او از بلایای طبیعی و غیر طبیعی و رخت دامادی پوشیدن و از این قسم سخنان می باشد.

گاه نیز سخنان مفاخره آمیزی گفته می شود که ریشه در گوشه و زوایای روحی و روانی و عاطفی مادر دارد.

در بعضی از نازلاماها نشانه های جامعه ی مردسالار به وضوح دیده می شود، در چنین مواردی مادرانی که فرزند پسر ندارند، تصویری رشک انگیز از دختر خود ارائه می دهند تا دماغ مادران صاحب پسر را بسوزانند و آبی بر آتش بی پسری خود بپاشند.

فرق دیگر لالایی با نازلاما در تعداد مصراع‌های آن می‌باشد. لالایی‌ها همیشه از چهار پاره تشکیل می‌شوند در حالی که نازلاما از هشت، شش، پنج، چهار و یا دو پاره تشکیل می‌شود و از عدد ثابتی پیروی نمی کند.


نمونه‌هایی از ناز و نوازش های «نازلامالار»  :


داغلارین لالاسینا            برای لاله‌های کوهساران
گؤزلرین قاراسینا             برای سیاهی چشم‌هایت
آنالار قوربان اولسون       مادرها فدا شوند
اؤز کؤرپه بالاسینا          برای کودک کوچکشان

                     

پاپیللی فریه                  جوجه کاکلی
چیخما دووارا               بالای دیوار نرو
آتاللا دنی                    دون را می‌پاشند
توتاللا سنی                 تو را می‌گیرند
قاللیق آوارا                 ما آواره می‌مونیم
              
               

بالاما قوربان اینکلر              گاوها فدای کودکم
بالام هاواخ ایمکلر؟             کودکم کی راه می‌افتد؟

 
  
بالاما قوربان ایلانلار            مارها فدای کودکم
بالام هاواخ دیل آنلار؟        کودکم کی زبان مرا می فهمد؟


  بالاما قوربان پیشیکلر        گربه‌ها فدای کودکم
بالام هاواخ ایش ایشلر؟       کودکم کی کاری می‌شود؟

                                          

  قاپیمیزدا وار چینار            جلوی در ما درخت چناری هست
یارپاغی دینار دینار             برگهایش به گردی دینار است
منیم بیر تک بالامی            تنها فرزند مرا
ساخلاسین پروردگار           نگه دارد خداوند


بالاما قوربان بیزوولار              گوساله ها فدای کودکم
بالام ناواخ قیز اوولار!             کودکم کی دختر شکار می کند؟

                               

بالاما قوربان گئچی‌لر            بزها فدای کودکم
بالام ناواخ سئچی‌لر              کودکم کی اسم و رسم دار می شود؟


قایناق :    اندیشه ، میر حسین دلدار بناب  

سه شنبه 4 دی 1397
بؤلوملر : اوشاق شعرلری,