دعاها و نفرین ها
جمله هایی که برای گلایه و تشکر از کار فرد مقابل استفاده می شود .
مثلا جوانی به یک فرد مسن و کم توان کمک می کند و فرد مسن برای او دعای خیر می کند :
- آللاه کؤمیین اولسون . ( خداوند کمکت کن )
- بالان باشیوا بلا اولسون . ( بچه ات بلای سرت شود )
آللاه او گونو گتیرمهسین کی بیر نفر آداما قارقیش ائلهسین. اؤزللیکله اگر او اینسان آدامین آتا یا آناسی اولا. چون دئیرلر آتانین قارقیشی آدامی تئز توتار.
بعضن اوشاقلار اؤز آتا- آنالارین او قدر جانا گتیریرلر کی اونلار اورکدن ده اولماسا اوشاقلارینا قارقیش ائلمهیه باشلاییرلار.
چاربورجدا بئله بیر اینام وار کی آنانین قارقیشی اوشاغین توتماز چونکی آنانین اوشاغینا وئردیگی سود بو ایشه مانع اولار. هر حالدا قارقیش ائلهمک چوخ یاخجی بیر ایش اولماسا دا اوندا اولان یئرلی-کؤکلو کلمهلر چوخ گؤزلدیلر.... .
آلقیشلاردا هر حادا کی آتاآنادان یا بیر دوست ، قوهوم و .. آدامنان ائشیدیب یا بیله نیزه دییلن سؤزلرکی بعضا یئرینده ایشله نرلر ، تشککور یئرینه و...
آلقیشلار
- سوفرن برکتلی اولسون
- قادا- بالادان اوزاق اولاسان
- باهار گؤنلو اُولاسان
- تاخت - تاجا چاتاسان
- تزه گلین اولاسان
- سمرین گؤرهسن
- جالالین آرتسین
- جان باشین آغریماسین
- جرگهلره قوشولاسان
چیلله به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) و سه ماه مانده به اوغوز بایرامی (نوروز) گفته میشود.که اولین خرید هر خانواده ای هندانه و در کنار آن انار و مبوه های متنوع و تنقلات و...(چیلله یئمک لری)
هندوانه سمبل شیرینی، خونگرمی، سرسبزی و شادابی است و مردم آزربایجان خرید شب چله خود را با انتخاب هندوانه شروع می کنند و هندوانه خریدن از رسومی است که از گذشته تاکنون باقی مانده است. که فرصت مناسبی است که خانواده ها دور هم بنشینند و به رسم گذشتگان تا پاسی از شب، هم صحبت شوند و تاپماجا و بایاتی بخوانند و شادی و سرور کنند.
در زمانهای قدیم، خانواده های آزربایجانی به رسم احترام، در این شب طولانی
به ملاقات بزرگ خانواده میرفتند.
بزرگ خانواده نیز با فراهم کردن "چیلله
یئمکلری" (خوراکیهای مخصوص چیلله)،
آنها را داخل یک سینی مسی (مجمعی)
میچید و روی کرسی قرار میداد.
آتش زیر کرسی در ابتدای شب روشن میشد و افراد
خانواده دور آن نشسته، شادی و سرور میکردند.
چیلله یک کلمه تورکی است به معنای نهایت کشیدگی به کنار و این شب به خاطر کشیدگی یعنی طولانی بودن آن بدین صورت نامگذاری شده است.
چیلله که جمعا 60 روز است 40 روز چله بزرگ (بؤیوک چیلله ) و 20 روز چله کوچک (کیچیک چیلله ) البته بعد از بؤیوک چیلله و کیچیک چیلله ، قاری ننه چیلله سی هم از اول اسفند تا ۱۰ اسفند ادامه می یابد و بعد از آن بایرام آیی شروع می شود.....