کلمه عید نوروز خود از نظر علم ادبیات کاملا برای فارس‌ها بیگانه است.    " عید ” یک کلمه عربی‌ است "

در دستور زبان فارسی صفت بعد از اسم میشنید ولی‌ کلمه “نوروز” اینگونه نیست
روز خوب – روز زیبا- روز نو… این ثابت میکند که کلمه نوروز ترجمه شده از زبان دیگر است.

ولی‌ در تورکی کاملاً به صورت عکس صفت قبل از اسم میشیند

گوزل گون – ینی گون-

از نظر علم تاریخ هم با نام “ینی گون بایارامی ” ثبت شده که از نظر علم ادبیات اگر به فارسی یا هم خانواده آن کردی ترجمه کنیم میشود نوروز=نو +روز

همانطور که می‌دانیم فارسی زبان عقیم و ضعیفی است. حتی به نقل سازمان زبان شناسی‌ یونسکو فارسی به عنوان سی‌ سومین لهجه زبان عربی‌ محسوب میشود .
بیشتر کلمات فارسی عربیست و جایگزین فارسی ندارد کلمه جانشین” عید ” که یک کلمه عربی‌ هست در فارسی نیست.
.
.
.
.

    آردی وار...

دعاها و نفرین ها 

جمله هایی که برای گلایه و تشکر از کار فرد مقابل استفاده می شود .

مثلا جوانی به یک فرد مسن و کم توان کمک می کند و فرد مسن برای او دعای خیر می کند :

• آللاه کؤمیین اولسون .   ( خداوند کمکت کن )

آللاه او گونو گتیرمه‌سین کی بیر نفر آداما قارقیش ائله‌سین. اؤزللیک‌له اگر او اینسان آدامین آتا یا آناسی اولا. چون دئیرلر آتانین قارقیشی آدامی تئز توتار.

بعضن اوشاق‌لار اؤز آتا- آنالارین او قدر جانا گتیریرلر کی اونلار اورک‌دن ده اولماسا اوشاق‌لارینا قارقیش ائلمه‌یه باشلاییرلار.

چاربورج‌دا بئله بیر اینام وار کی آنانین قارقیشی اوشاغین توتماز چونکی آنانین اوشاغینا وئردیگی سود بو ایشه مانع اولار. هر حالدا قارقیش ائله‌مک چوخ یاخجی بیر ایش اولماسا دا اوندا اولان یئرلی-کؤکلو کلمه‌لر چوخ گؤزل‌دیلر.... .

آلقیشلاردا هر حادا کی آتاآنادان  یا بیر دوست ، قوهوم و .. آدامنان ائشیدیب یا بیله نیزه دییلن سؤزلرکی بعضا یئرینده ایشله نرلر ، تشککور یئرینه و...

آلقیشلار            

• سوفرن برکتلی اولسون     
• قادا- بالادان اوزاق اولاسان
• باهار گؤنلو اُولاسان 
• تاخت - تاجا چاتاسان 
• تزه گلین اولاسان
• سمرین گؤره‌سن
• جالالین آرتسین
• جان باشین آغریماسین
• جرگه‌لره قوشولاسان

دو بیتی های بومی ادبیات شفاهی آزربایجان که در اکناف این دیار با نام بایاتی شهرت دارد یکی از رایجترین انواع منظوم ادبیات عامیانه این سرزمین است . بایاتیها از نظر انسجام شکل ، وسعت مضمون ، ترنم موسیقی و تموج ذوق و احساس در ردیف جذابترین و شورانگیزترین آثار بدیع فولکلوریک جای می گیرند.این نغمات نغز و دلکش که از زندگی و عواطف و رازها و نیازهای مردم ساده و پاکدل مایه می پذیرند و در قالب الفاظی روان و بی تکلف جای می گیرند،از چنان لطف و خلوص و صفا و صراحتی برخوردارند که بخصوص وقتی با آهنگ ویژه خود و با نوائی گیرا خوانده شوند، عنان از کف دل می ربایند و سرشک بر چهره احساس می افشانند.

ارادت و اعتقاد مردم ساده ی صحرا و شهر و روستا به این آثار موزون و دلفریب تا بدان پایه است که بایاتی ها را حسب حال و آیینه سرنوشت نمای خویش می پندارند و بهنگام ملال و سرگشتگی و حرمان برآن توسل می جویند و بعنوان تفال از آن مدد و مراد می طلبند.

من عاشیقام هر آیلار
هر اولدوزلار ،هر آیلار

بوردا بیر گول بیتیبدی،
سوسوزوندان هارایلار.

من عاشیقام هر آیلار،
هر اولدوزلار هر آیلار،

باشیم جلاد الینده ،
دیلیم سنی هارایلار.

وظیفه دو مصرع اول ایجاد زمینه موافق برای بیان و انشاد دو مصرع بعدی است.مصرعهای اول و دوم معمولا با یک وصف طبیعت و یا وصف حال و بطورکلی با توصیفی مشهود و قابل لمس اغاز می شود و زمینه را برای طرح یک واقعیت ، بدانسان که برای گوینده مطرح است فراهم می سازد.

این خصوصیت، یکی از جنبه های متمایز نوع بایاتی بوده و موجب آن می گردد که دو مصرع اول چون فی البدیهه و به قصد ترادف عنوان می شوند، در دو یا چند بایاتی همشکل و متقارن باشند.

ولی مصراعای سوم و چهارم مضامین و معانی متغایر و مستقل از هم پیدا کنند..... .

.
.
.
.

     آردی وار.....

از خر زودتر آمده ام..

...Eşşəkdən tez gəlmişəm

*******

ملانصرالدین حیکایه لری ، ترجمه (چئویرن : اسد بهرنگی)